Chúng ta sẽ tạm thời bỏ qua những cuộc tranh đấu quyền lực – lãnh thổ của con người ở Trung Địa mà đến với câu chuyện của tộc người Lùn – một giống loài kiên cường, tài hoa nhưng ít được chú ý đến trong suốt chiều lịch sử thăng trầm của lục địa này.
Như chúng ta đã biết, Người Lùn – dưới sự lãnh đạo của vua Durin, đã xây dựng được một cung điệnlộng lẫy trong lòng dãy núi Mù Sương. Vương quốc của họ phát triển thịnh vượng trong suốt kỷ Đệ Nhị do không bị ảnh hưởng bởi chiến tranh. Chỉ trừ cuộc chiến Liên minh cuối cùng là lần duy nhất trong kỷ nguyên đó, người ta thấy những chiến binh Người Lùn đến hội quân.
Là một giống loài rắn rỏi, kiên cường, Người Lùn không hề bị chi phối bởi những chiếc nhẫn của Sauron. Tuy nhiên, “tác dụng phụ” của chúng đã khiến Người Lùn trở nên tham lam của cải, phải nói chính xác hơn là họ bị ám ảnh bởi vàng và những thứ lấp lánh. Trong khi các tộc khác đang chiến đấu trống lại phe bóng tối thì vua Durin lại ra lệnh đóng chặt những cánh cổng kiên cố của Khazad-dum lại, tự “cầm cố” vương quốc của mình bên trong những bước tường đá.
Thế nhưng, tréo ngoe thay, nơi an toàn nhất lại là nơi nguy hiểm nhất, vương quốc của Durin đã bị tiêu diệt ngay chính bên trong những sảnh đá vững chắc của họ. Bị ám ảnh bởi đá quý và kim loại Mithril, Người Lùn cứ đào sâu, đào sâu mãi vào bên trong lòng núi Mù Sương, vô tình đánh thức một con Balrog – thứ sinh vật cổ xưa đã lẩn trốn ở đây sau sự sụp đổ của Morgoth ở cuối kỷ Đệ Nhất.
Nó tàn sát Người Lùn, phá hủy những công trình kiến trúc tuyệt vời. Vua Durin VI cũng bỏ mạng. Kể từ đó, con Balrog còn có biệt danh là “Tai ương của Durin”, như để nhắc nhở con cháu Người Lùn về cái ngày thảm họa đó.
Người Lùn, đành bỏ lại vương quốc Khazad-dum lộng lẫy của mình, tiến về hướng Đông Bắc, lập nơi định cư mới ở dãy núi Xám. Một phần nhỏ trong số họ thì tách ra, đi theo một vị vua mới là Thrain I, tiếp tục cuộc hành trình cho đến khi dừng chân ở ngọn núi Cô Đơn (Lonely Moutain) và thành lập vương quốc Erebor, tự xưng là “Vua dưới lòng núi ( King under the mountains)
Trong khoảng 300 năm, người Lùn an cư lạc nghiệp ở dãy núi Xám. Vương quốc này khá phát triển đến nỗi vị vua dưới núi lúc bấy giờ là Thorin I cũng đưa dân rời bỏ ngọn núi Cô Đơn (chắc vì cô đơn quá), quay về dãy núi Xám đoàn tụ với họ hàng.
Thế rồi lũ rồng ở phương Bắc kéo đến tàn phá nơi này. Một lần nữa, con cháu của Durin lại phải rời bỏ cơ nghiệp của mình, họ chia làm 2 đoàn, 1 đoàn do Gror lãnh đạo, chạy tiếp về phía Đông xa xôi, đến tận Ngọn Đồi Sắt (Iron Hills) – một dãy núi đồng thời cũng là một mỏ khoáng sản khổng lồ và định cư ở đây.
Đoàn thứ 2 do Thror lãnh đạo, quay trở lại ngọn núi Cô Đơn, nơi tiền bối của ông là Thrain I và Thorin I từng định cư. Vương quốc Erebor được hồi sinh, chỉ mất hơn 10 năm đã trở thành vùng lãnh thổ giàu có thịnh vượng bậc nhất vùng Đông Bắc, thậm chí còn phát triển hơn cả Khazad-dum năm xưa. Họ tích trữ được vô số của cải, vàng bạc châu báu và đặc biệt là viên Arkenstone vô cùng quý giá (theo nhiều giả thuyết thì thực ra đây chính là một trong 3 viên Silmaril huyền thoại thất lạc ở Trung Địa từ Kỷ Đệ Nhất).
Đáng tiếc thay, cứ như bị nguyền rủa, tai họa liên tục ập đến với Người Lùn. Năm 2770 của kỷ Đệ Tam, Smaug – một trong những con rồng còn sót lại ở phương Bắc bay đến tàn phá Erebor, độc chiếm vương quốc này cùng toàn bộ của cải trong đó. Người Lùn bị đuổi ra khỏi nhà, đa phần chạy đến gia nhập vương quốc Iron Hills, số còn lại, bao gồm vua Thror, con trai ông là Thrain II và cháu trai là Thorin II cùng những người trung thành, đi lang thang vô định về phía Tây, cuối cùng dừng lại ở vùng Dunland ở tít phía Tây Nam lục địa, sống lay lắt kiếm sống bằng đủ mọi nghề, tình cảnh vô cùng thê thảm
