Nguồn gốc của Lạc Long Quân – ông tổ của dân Việt ta lại bắt nguồn từ ông Đế Minh ở phương Bắc, cháu ba đời của Viêm đế Thần Nông. Đế Minh có một người con trai là Đế Nghi.
Đế Minh đi tuần về phương Nam, đến dãy núi Ngũ Lĩnh ( dãy núi lớn cắt ngang vùng Lưỡng Quảng và phía Bắc Giang Nam). Tại đây, Đế Minh kết thân với một tiên nữ ở hồ Động Đình, sinh ra người con trai tên Lộc Tục.
Thấy Lộc Tục khôi ngô tuấn tú, thông minh, hiền hậu, Đế Minh ưng lắm, ý muốn truyền ngôi vua cho Lộc Tục. Lộc Tục biết ý khước từ, nhường lại ngôi cho người anh cả cùng cha khác mẹ là Đế Nghi. Vậy là Đế Minh cắt đất phong vương cho Lộc Tục. Lất dãy Ngũ Lĩnh làm ranh giới, Đế Nghi làm chủ cả phương Bắc cho đến Ngũ Lĩnh, từ Ngũ Lĩnh xuôi xuống phía Nam ( gọi là vùng Lĩnh Nam ) do Lộc Tục cai quản, xưng là Kinh Dương Vương, đặt tên nước là Xích Quỷ. Phương Bắc phươngNam không ai được xâm phạm đến ai.
Kinh Dương Vương trị vì phương Nam, có thuật đi lại dưới nước, đến tán con gái Long vương ở hồ Động Đình. Hai người kết thân, sinh được một con trai chính là Lạc Long Quân. Lạc Long Quân sau này lớn lên bản lĩnh hơn người, lại thương dân như con, được Lộc Tục truyền ngôi cho. Lạc Long Quân không những có thể đi lại dưới nước như trên mặt đất, lại giỏi phép thần thông biến hóa, trừ giao long, chém ngư tinh, giúp dân trừ họa.
Lại nói vua Đế Nghi ở phương Bắc truyền ngôi cho con trai là Đế Lai. Đế Lai nhân việc trong nước nhàn rỗi, đem quân đội tùy tùng xuống phương Nam chơi, thấy hoa thơm cỏ lạ, phong thủy hữu tình, thích thú ở lại, quên cả về phương Bắc. Người dân bị Đế Lai và người phương Bắc xuống quấy nhiễu, cuộc sống không còn được yên ổn như xưa, mới đến cầu Lạc Long Quân cứu giúp. Ông từ thủy phủ trở về, vô tình gặp được nàng Âu Cơ là con gái vua Đế Lai, dung mạo xinh đẹp, mới đem lòng yêu. Âu Cơ vui lòng theo Long Quân. Ông giấu nàng ở Long Đài. Đế Lai mất con gái, tìm khắp bốn phương mà không thấy. Long Quân lại dùng phép thuật hóa ra trăm loại quái vật đe dọa, người phương Bắc sợ quá phải bỏ về nước.
Lạc Long Quân và Âu Cơ kết duyên, Âu Cơ đẻ ra một cái bọc, sợ là điểm lạ, đem ra vứt ngoài cánh đồng, sau 7 ngày thì trong bọc vỡ ra trăm quả trứng, mỗi trứng nở ra một người con trai, không phải bú mớm gì, một trăm người tự lớn lên, cao đẹp lạ thường, trí dũng song toàn.
Về sau do thủy hỏa tương khắc, Lạc Long Quân và Âu Cơ không thể ở cùng nhau, mới bàn nhau chia ra. Long Quân dẫn 50 người con trai xuống biển, chia nhau trị vì các vùng. Âu Cơ dẫn 50 người con trai lên đất Phong Châu ( thuộc tỉnh Phú Thọ ngày nay ), lập ra nước Văn Lang, suy tôn người anh cả lên làm vua, xưng là Hùng vương. Đây chính là khởi thủy của nước Việt ta.
Bài viết sử dụng hình ảnh minh họa từ một tác phẩm Digital của họa sĩ Phan Vũ Linh
