Nguồn gốc
Tỳ Bà Tinh năm xưa là một con bọ cạp từng đến Tây Thiên nghe Phật Tổ giảng kinh và tu hành suốt nhiều năm trời, cũng coi như có quá khứ thanh tịnh.
Khi nghe được tin tức Đường Tăng phải đi qua Nữ Nhi Quốc, Tỳ Bà Tinh vô vùng vui mừng. Điều đáng nói nằm ở chỗ, yêu nữ này không muốn ăn thịt Đường Tăng để trường sinh bất lão như những kẻ khác. Thứ mà nó xem trọng vốn là vẻ ngoài của Đường Huyền Trang và một mực muốn kết thành phu thê với ông.
Sau khi thầy trò Đường Tăng đặt chân tới Nữ Nhi Quốc, Tỳ Bà Tinh đã dùng mưu kế bắt vị hòa thượng này về Tỳ Bà Động của mình. Suốt khoảng thời gian đó, yêu nữ này dùng đủ mọi cách để mê hoặc của Đường Tăng. Và sự thực là Tỳ Bà Tinh đã từng thành công trong việc làm nhiễu loan tâm trí của hòa thượng này.
Nhưng Đường Tăng vốn là người được Phật Tổ lựa chọn đi thỉnh kinh, ý chí đương nhiên hơn hẳn nhiều người. Bởi vậy mà ông không bị yêu nữ dụ dỗ làm việc bất chính. Không lâu sau, nhóm của Tôn Ngộ Không đánh tới sào huyệt của yêu nữ bọ cạp.
Mỗi khi thầy trò Đường Tăng gặp đại nạn thì Quan Âm Bồ Tát sẽ xuất hiện, hoặc giả chính Tôn Ngộ Không phải đi xin trợ giúp. Lần này, khi Tam Tạng bị bắt còn huynh đệ Ngộ Không bị Tỳ Bà Tinh đánh cho ‘thất điên bát đảo’, Quan Âm cũng xuất hiện. Có điều bà lại không trực tiếp ra tay xử lý nữ quái này mà chỉ mách nước.
Quan Âm nói: “Con ấy dữ lắm, cặp thiết xa là càng nó, còn cái đuôi cong cong chích người thì nhức chết, gọi là đão mã độc, vốn thiệt nó là con bò cạp cái thành tinh. Nguyên trước đó nghe kinh tại chùa Lôi Âm, Phật Tổ thấy loài độc thì không ưa, nên xô nó một cái, nó chích ngón tay Phật Tổ nhức quá, nên Phật Tổ truyền Kim cang bắt nó. Nếu muốn cứu Tam Tạng thì phải lên cung Quang Minh mà viện sao Mão Nhật Kê…”.
Sau Ngộ Không tìm gặp Mão Nhật Kê tinh quân, được vị thần tiên này giúp trị cho nọc độc do bò cạp đốt trên đầu (Ngộ Không) và trên miệng (Bát Giới). Rồi cả ba cùng nhau đến động Tỳ Bà khiêu chiến.
Và quả thực khi gặp đúng thiên địch ‘gà trống’ thì Bò cạp tinh hết đường cựa quậy: “Lão Nhật Kê hiện nguyên hình là con gà trống mồng đỏ, lông cánh như vàng, cất cổ cao hơn sáu bảy thước, Kim kê ngó nữ quái kêu một tiếng cót, nữ quái té ngửa, hiện nguyên hình là Yết Tử tinh, Kim kê gáy một tiếng, Yết Tử tinh chết cứng. Khi ấy Bát Giới xách đinh ba lại, thấy con bò cạp cái lớn bằng cây đờn Tỳ Bà, nằm ngửa không cựa quậy”.
Đánh giá
Trong tiểu thuyết Tây Du Ký, Tỳ Bà Tinh được Ngô Thừa Ân miêu tả là vô cùng xinh đẹp, ngay tới Đường Tăng sau khi nhìn thấy cũng không kìm được mà chủ động tới bắt chuyện, còn làm Tôn Ngộ Không lo lắng sư phụ mình sẽ bị yêu quái mê hoặc.
So sánh với các nhân vật nữ trong Tây Du Ký, sắc đẹp của Tỳ Bà Tinh chắc chắn được xếp vào hàng nhất nhì. Còn về thực lực, nữ quái này có thể coi là nữ yêu mạnh nhất trong Tây Du Ký, một trong những yêu quái hiếm hoi bón hành được cho Tôn Ngộ Không.
