Như đã từng kể, Vishnu là một trong 3 vị thần cao nhất trong thần thoại Hindu. Được tôn xưng là Đấng bảo hộ, trọng trách của thần Vishnu là đảm bảo cho sự cân bằng của vũ trụ, trợ giúp thế giới chống lại tai họa và quỷ dữ. Mỗi lần giáng trần để cứu độ, thần Vishnu không hiện thân trực tiếp mà thông qua các lớp hóa thân khác nhau . Ông có tất cả 10 hóa thân, tương ứng với 10 lần xuống trần giúp con người tránh khỏi kiếp nạn. Bao gồm:
1. MATSYA
Đây là hóa thân đầu tiên của thần Vishnu, dưới hình dạng một con cá (hoặc một sinh vật nửa người nửa cá). .
Lúc bấy giờ là vào thời kỳ đầu của thế giới, thời đại Satya Yuga. Vishnu tiên đoán một trận đại hồng thủy diễn ra sẽ quét sạch mọi sinh vật trên mặt đất. Muốn cứu vớt loài người, thần Vishnu hóa thân thành một con cá và để cho Manu – con người đầu tiên trên thế giới và cũng được coi là vị vua đầu tiên của Ấn Độ bắt được. Manu thả cho con cá trở về biển nhưng con cá bỗng cất tiếng nói xin được giữ lại. Manu để con cá trên tàu của mình và chỉ vài ngày sau, kích thước của con cá Matsya đã trở lên khổng lồ. Nó báo cho Manu về ngày giờ xảy ra đại hồng thủy, đồng thời khuyên ông ta hãy đóng một con thuyền, chọn ra những người và vật được lên thuyền để bảo tồn giống nòi cho mặt đất.
Khi trận đại hồng thủy diễn ra, con thuyền của Manu không chịu được mưa giông bão tố, Matsya lại xuất hiện, dùng sức đẩy con thuyền về phía núi Himalaya, cứu sống được toàn bộ sinh vật sống trên thuyền để bắt đầu một thế giới mới.
2. KURMA
Hóa thân thứ 2 của thần Vishnu là con rùa khổng lồ Kurma. Như đã từng kể trong sự kiện Khuấy biển sữa, khi các Deva và Asura cùng nhau tóm con rắn Vasuki và khuấy biển bằng ngọn núi Mandara để mò bảo vật, ngọn núi không chịu được sức mạnh của các vị thần cùng Asura, dần dần chìm xuống đáy biển. Thấy thế, thần Vishnu bèn hóa thành con rùa Kurma, gánh cả ngọn núi trên lưng để mọi người tiếp tục công việc khuấy biển trong 1000 năm.
Ngoài ra, trong sự kiện này, thần Vishnu còn “gánh team” một lần nữa bằng cách hóa thân thành nàng tiên Mohini xinh đẹp để đoạt lại lọ nước trường sinh bất tử từ tay Asura.
3. VARAHA
Hóa thân thứ 3 của thần Vishnu là con lợn rừng Varaha, đầu lợn, thân người 4 tay. Có con quỷ Hiranyaksha ăn trộm kinh Vệ Đà trong khi thần Brahma đang ngủ. Hắn dùng sức mạnh của cuốn kinh để tạo ra một trận đại hồng thủy nữa nhằm nhấn chìm cả thế giới xuống lòng đại dương. Thần Vishnu đã hóa thành Varaha, đánh một trận kéo dài cả nghìn năm trước khi giết được Hiranyaksha và dùng mõm nâng mặt đất lên khỏi mặt nước.
4. NARASIMHA
Hóa thân thứ 4 của thần Vishnu là một sinh vật thân người đầu sư tử, trông vô cùng hùng dũng. Đó là khi con quỷ Hiranyakasipu – (anh trai của con quỷ Hiranyaksha đã từng định nhấn chìm thế giới) xuất hiện và gieo rắc tai họa khắp nơi để trả thù cho cái chết của em trai hắn. Hắn đã từng cầu nguyện thành khẩn và được thần Brahma ban cho một đặc ân: sẽ không có con người hay con thú nào có thể giết được hắn, hắn sẽ không bị giết vào ban ngày hay ban đêm, ở trong nhà hay ở ngoài trời. Và như thế chẳng khác gì là hắn bất tử như một vị thần.
Để tiêu diệt được Hiranyakasipu, thần Vishnu đã hóa thân thành Narasimha, nửa người nửa sư tử, không phải là người cũng chẳng phải động vật. Thần làm sập những cột trụ trong ngôi nhà của Hiranyakasipu khiến mái nhà bị thủng, vậy là không phải ở trong nhà, cũng chẳng phải ở ngoài trời, và thần chờ đúng lúc hoàng hôn – khoảnh khắc giao giữa ban ngày và ban đêm, dùng những móng vuốt sắc nhọn của mình, xé xác con quỷ Hiranyakasipu.
5. VAMANA
Lúc bấy giờ trên trần có một Asura tên là Bali. Hắn là một Asura hùng mạnh, một vị vua thông minh tài giỏi và cũng rất hào hiệp trượng nghĩa. Với thế lực và sức mạnh của Bali, chư thần lo rằng chẳng mấy chốc hắn sẽ làm chủ cả tam giới, các thần cũng không làm gì được. Vậy là họ đến khẩn cầu thần Vishnu thu phục Bali.
Vishnu hóa thân thành một tu sĩ nghèo khổ và thấp bé tên là Vamana. Ông đến trước cửa nhà Bali để khất thực. Trông thấy bộ dạng nghèo khổ của Vamana, Bali rộng lượng nói rằng sẽ chấp nhận mọi thứ mà Vamana cầu xin. Vamana nói rằng chỉ xin một mảnh đất bé bằng 3 bước chân của mình. Bali vừa đồng ý, thế là Vamana bỗng hóa thành khổng lồ, chỉ một bước chân ông đã bước qua thiên đàng, bước chân thứ 2 ông đã bước qua địa ngục. Bali biết quả này là ăn l… rồi nên tự nguyện cúi xuống cho Vamana đặt bước chân thứ 3 lên đầu mình, như một hành động thể hiện sự quy phục. Lúc bấy giờ Vamana mới hiện thân thành thần Vishnu.
Bali buộc phải trả lại quyền lực cai quản thế giới cho các vị thần. Nhưng dù sao hắn ta cũng là một con người tốt bụng, rộng lượng nên thần Vishnu đã ban cho hắn cai quản Patala – một vùng đất dưới địa ngục mà nghe đồn sống ở đó còn đẹp đẽ và sung sướng hơn cõi trần ngàn lần.
6. PARASHURAMA
Với hình dáng một người đàn ông có râu, 2 tay cầm cung và cầm rìu chiến , Vishnu được sinh ra làm một nhà thuyết pháp đồng thời cũng là một chiến binh.
Parashurama thay mặt các vị thần lập lại trật tự trong xã hội, tránh sự chuyên quyền của tầng lớp chiến binh Kshatriya (Sát-đế-ly) lúc bấy giờ và trả lại ưu thế cho tầng lớp Brahman (Bà-la-môn) vì các thần cho rằng để cho những nhà thuyết pháp cai quản thì thế gian sẽ công bằng và bình yên hơn là lũ võ tướng. Parashurama đã 21 lần tiêu diệt các chiến binh Kshatriya để lấy lại uy quyền cho đẳng cấp Brahman.
7. RAMA
Chàng hoàng tử Rama trong sử thi nổi tiếng Ramayana chính là hóa thân thứ 7 của thần Vishnu, giáng trần để tiêu diệt quỷ vương Ravana. Đại để tóm tắt sử thi Ramayana thế này: Rama là hoàng tử cả của vương quốc Ayodhya, đáng lý lên làm vua nhưng ông cụ mất một phát là bị lũ em cùng cha khác mẹ cho lên rừng đi vùng kinh tế mới 14 năm,. Vợ chàng là nàng Sita xinh đẹp bị quỷ vương Ravana bắt đi, câu chuyện là cuộc hành trình của Rama, người em trai Laskmana và tướng khỉ trung thành Hanuman đi tiêu diệt Ravana và giải thoát nàng Sita. Tưởng ràng sẽ có happy -ending nhưng Rama lại nghe lời dèm pha, nghi ngờ tiết hạnh của nàng Sita, về sau gia đình tan vỡ, Rama nghe lời thần Brahma mà bỏ đi sân si tạp niệm, trao vương quốc cho các con và trở lại hóa thân là thần Vishnu, quay về thiên giới.
8. KRISHNA
Vị thần Krishna là hóa thân tiếp theo của thần Vishnu và được xem là hóa thân quan trọng nhất của thần Vishnu. Trong hóa thân này, thần Vishnu là đứa con thứ 8 của Devaki – em gái quỷ vương Kamsa. Kamsa nhận được một lời tiên tri rằng hắn sẽ bị một cháu trai giết chết nên đã lần lượt giết sạch 6 người anh của Krishna. Chỉ còn lại Krishna được đem đi làm con nuôi cho một gia đình nông dân chăn bò là thoát được.
Ngay từ khi còn là một cậu bé, Krishna đã có sự thông tuệ, sức mạnh và phép thuật của một vị thần. Quỷ vương Kamsa nhiều phen cử lũ tay sai quái thú đến giết cậu bé nhưng đều bị đánh bại dễ dàng. Krishna cũng rất giỏi thổi sáo, là một kẻ nghịch ngợm, thích chọc phá mọi người nhưng cũng là một tay phong lưu đa tình, thích chòng ghẹo và tán tỉnh các nàng, nói chung là lối sống vô cùng phóng khoáng, tự do.
Tương truyền Krishna có đến cả nghìn bóng hồng trong cuộc đời, nhưng người con gái mà ông yêu nhất là nàng Radha. Tình yêu của Krishna và Rahda là một mối tình đẹp trong quan niệm của người dân Ấn, và họ thường dùng những từ ngữ ngọt ngào như ” Krishna của đời em” , hay “Radha của lòng anh”… để gọi người mình yêu.
Về sau, Krishna giết chết quỷ vương Kamsa đúng như lời tiên tri và lên làm vua. Ông cũng xuất hiện và đóng vai trò quan trọng trong sử thi Mahabharata như một người ủng hộ cho chiến binh Arjuna. Kết thúc kiếp sống thứ 8 này, Krishna đến ngồi trong một khu rừng, một người thợ săn tưởng rằng Krishna là một con hươu, giương cung bắn trúng gót chân – tử huyệt của ông. Krishna từ giã cõi trần và trở về là vị thần Vishnu tối cao.
Krishna được coi là hóa thân quan trọng nhất của thần Vishnu bởi vị bán thần này đã có rất nhiều kỳ tích đấu tranh chống thiên nhiên, chống ác quỷ, chống thần thánh và những lực lượng tàn bạo trong xã hội. Ông còn là một nghệ sĩ tài hoa đã sáng tạo nên những điệu múa dưới trăng thu và những làn sáo trúc huyền diệu. Ông được những người mục đồng tôn thờ như một vị anh hùng của nhân dân.
Những câu chuyện về những kỳ tích của thần Krishna thực sự rất nhiều và rất dài như một bản trường ca, mà ở đây chúng ta không thể kể hết ra được.
Epic chỉ xin tóm tắt 1 trong những tích truyện thú vị về Krishna: Lúc bấy giờ dân trong vùng thường có tục thờ thần Indra (Đế Thích), để mong mưa thuận gió hòa Krishna thấy thế khuyên mọi người là không phải thờ Indra làm gì vì ông này không phải thần tối cao gì cả, cũng chẳng khiến mưa thuận gió hòa. Thay vào đó hãy đi thờ các vị thần thiên nhiên như thần núi, thần sông… Dân chúng nghe theo, mang hương hoa lễ quả bỏ đi thờ thần núi Govardhan, mà thực ra chính là Krishna hóa thành. Ông vui vẻ tiếp nhận mọi lễ vật và chén no nê mọi thứ. Thần Indra thấy thế thì căm lắm, vì là thần của mưa giông và bão tố, nên đem quân xuống bao vây ngọn núi, đổ nước mưa định nhấn chìm tất cả. Thần Krishna nhẹ nhàng dùng một ngón ngay, nhấc ngọn núi Govardhan khổng lồ lên để che mưa cho dân chúng. Mưa to suốt 7 ngày 7 đêm nhưng cả vùng đất không hề dính một giọt nước. Thần Indra biết gặp phải đại ca nên hôm sau tìm đến gặp Krishna, quỳ xuống trước ông xin được quy hàng.
9. ĐỨC PHẬT
Vishnu hóa thân thành thái tử Siddhartha (Tất Đạt Đa) – một nhân vật có thật trong lịch sử Ấn Độ và là người sáng lập ra đạo Phật. Hàng thế kỉ trôi qua sau cái chết của mình, gương mặt lịch sử này từ đời thực bước vào thần thoại Ấn Độ sau khi Phật giáo không còn được xem là mối nguy hiểm với Hindu giáo nữa. Đức Phật được công nhận là hóa thân thứ 9 của Vishnu và được tôn thờ trang trọng trong hệ thống thần linh Ấn Độ.
Kể vắn tắt thì thái tử Siddhartha đang vui sống với vợ con trong nhung lụa sung sướng thì tự dưng xin được ra ngoài quan sát đất nước và dân chúng. Ông tận mắt nhìn thấy sự đau khổ của con người khi trải qua sinh lão bệnh tử từ đó mà sinh lòng phiền muộn, quyết tâm đi tìm con đường giai thoát chúng sinh khỏi bể khổ. Thế là Siddhartha chia tay vợ con gia quyến, dấn bước vào con đường tu đạo khổ cực, cuối cùng đắc đạo dưới gốc cây bồ đề, trở thành Đức Phật Buddha.
10. KALKI
Theo thần thoại Hindu, chúng ta hiện đang sống trong thời đại Kali Yuga, thời đại đầy đau khổ và bệnh tật. Nhưng sau đó 400.000 năm nữa, thần Vishnu sẽ giáng thế lần cuối cùng trong hóa thân Kalki, vị thần cưỡi trên một con ngựa trắng cùng với thanh gươm rực rỡ của mình để hủy diệt những con quỷ cuối cùng và những con người độc ác còn sót lại trước khi thế giới được thiết lập lại.
