Abraxas, hay còn gọi Abraxis, là tên Ngộ Đạo của một á thần nắm giữ vị trí 365, vị trí cao nhất và quyền lực nhất trong vòng đồng tâm Aeon, theo quan niệm thì trung tâm chính là Chúa (cũng là phép ẩn dụ về Ngân hà).(1) Trong quỷ học Cơ Đốc giáo, Abraxas nằm trong cấp bậc phân loại quỷ.
Abraxas còn là tên gọi của hình ảnh mặt trời mọc dưới hình dạng Ouroborus (con rắn cắn đuôi của chính mình)(2), gắn liền với nữ thần Isis trong thần thoại Ai Cập, người sáng tạo ra mặt trời và là nữ hoàng của các nữ thần. Truyền thuyết về nữ thần Isis ảnh hưởng ít nhiều tới thuyết Ngộ Đạo. Thêm vào đó, Abraxas cũng được cho là có liên quan đến thần thoại Mitharic – một tôn giáo cổ đại của Rome có nguồn gốc Ba Tư, đối lập với Cơ Đốc giáo ở Rome trong 400 năm. Tương tự như thuyết Ngộ Đạo, Mitharic mô tả một hệ thống phức tạp về thiên văn học và thần số học. Giá trị số học trong tên của Mitha và Abraxas đều có tổng cộng bằng 365.
Abraxas trong Ngộ Giáo có khả năng sáng tạo ra thế giới vật chất và sỡ hữu ma thuật của quỷ. Hắn là nguồn sức mạnh vô cùng lớn, khi mà ở hắn, cả ánh sáng và bóng tối trộn lẫn và hợp nhất làm một. Cơ Đốc giáo chính thống coi Abraxas là một con quỷ. Tuy nhiên, Abraxas lại trở thành một trong những vị thánh được các giáo phái dị giáo thời Trung cổ tôn thờ.
Những tấm bùa Ngộ giáo được làm từ đá mắt mèo khắc hình ảnh Abraxas có cơ thể con người, đầu một con gà trống (hay trong một số trường hợp là diều hâu), cùng với chân rắn. Tay của hắn giữ một chiếc khiên và một sợi roi, tấm khiên thường được miêu tả là khắc chữ “Iao”, gợi nhắc những người Do Thái về cái tên bốn chữ cái của Chúa. Hắn cưỡi trên một cỗ xe được lái bởi bốn con ngựa trắng, với cả mặt trăng và mặt trời trên đầu mình. Cái đầu con gà trống tượng trưng cho sự sáng ngộ, ám chỉ trái tim của con người và của vũ trụ – mặt trời. Cơ thể bán thân tượng trưng cho ngôi thứ hai của tam vị nhất thể(3), hay những suy nghĩ thông suốt. Đôi chân rắn ngụ ý sự khôn ngoan. Tấm khiên là biểu tượng của tính thông thái, sự bảo hộ cho các chiến binh. Cây roi ám chỉ nguồn năng lượng dồi dào của cõi sống, bốn con ngựa biểu trưng cho bốn nguyên tố mà qua đó năng lượng của mặt trời tuần hoàn và luân chuyển khắp vũ trụ. Bảy ký tự trong tên của Abraxas tượng trưng cho bảy nguồn sức mạnh của sự sáng tạo và Bảy Đại thiên thần của các tinh vân (Planetary spheres)(4), vốn đã được ghi nhận trong thế giới cổ đại. Tổng giá trị số học của các ký tự là 365, tương ứng với số ngày trong năm.
Carl G. Jung gọi Abraxas là “Kẻ tồi tệ thực sự” vì mọi sự thật và điều giả dối, cái tốt và xấu, ý niệm ánh sáng và bóng tối của hắn đều được miêu tả bởi cùng câu chữ và cùng ý nghĩ. Theo những học thuyết phân tích tâm lý của ông, đấu tranh nội tâm siêu linh không hề đơn giản, một người không chỉ đấu tranh ở phe của những thiên thần, mà đôi khi phải nhượng mình trước những thiên thần sa ngã. Theo Jung, nỗi sợ Abraxas là khởi đầu của sự khôn ngoan, tư tưởng công bằng và lòng ngộ đạo, vốn chỉ có thể xuất hiện bằng cách không chống lại con quỷ.
Đọc thêm: Thuyết ngộ đạo và bảy bài thuyết giáo về cái chết của Jung (Stephan A. Hoeller); Sách của Quỷ Dữ (Victoria Hyatt và Joseph W. Charles); Ngụy kinh Cựu Ước 1 và 2.
